Đề thi môn tiếng Anh THPT Việt Nam 2025: Chuẩn mực hay thách thức

Kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025 vừa qua đã để lại nhiều dấu ấn đáng chú ý, đặc biệt là môn tiếng Anh với mức độ thách thức được nhiều chuyên gia đánh giá là vượt quá mong đợi. Nghiên cứu so sánh quốc tế do chuyên gia giáo dục thực hiện đã mang đến những góc nhìn mới về vấn đề này.

Phân tích so sánh với tiêu chuẩn quốc tế

Theo nghiên cứu của Thạc sỹ Đinh Thu Hồng, việc sử dụng ChatGPT để so sánh chi tiết đề thi tiếng Anh THPT Việt Nam với bài thi năm học lớp 12 của tiểu bang Georgia (Hoa Kỳ) cũng như phần Reading & Writing của bài thi SAT đã mang lại những kết quả bất ngờ. Đề thi được đặt trong bối cảnh học sinh Việt Nam là học sinh ESOL (English for Speakers of Other Languages) – học và thi tiếng Anh như ngoại ngữ chứ không phải ngôn ngữ thứ nhất/tiếng mẹ đẻ.

Kết quả phân tích cho thấy đề thi THPT Việt Nam thể hiện sự tương đồng đáng kể với các bài kiểm tra tiêu chuẩn của Mỹ về cấu trúc và trọng tâm đánh giá. Tuy nhiên, điểm khác biệt nằm ở việc thiếu vắng phần viết luận – một thành phần quan trọng trong hệ thống đánh giá của Georgia, đồng thời tập trung quá mức vào việc kiểm tra từ vựng và cấu trúc ngữ pháp.

Đối với học sinh Việt Nam có định hướng tham gia các kỳ thi quốc tế như SAT/ACT, đề thi này được coi là bước đệm hợp lý, song vẫn cần bổ sung kỹ năng viết học thuật và phân tích lập luận.

Những đổi mới tích cực trong chương trình 2018

Chương trình giáo dục phổ thông môn tiếng Anh năm 2018 đánh dấu bước chuyển mình quan trọng từ phương pháp truyền thụ kiến thức sang phát triển năng lực tổng hợp. Mục tiêu cốt lõi hướng đến việc xây dựng năng lực giao tiếp tiếng Anh toàn diện, đồng thời phát triển các phẩm chất và năng lực cần thiết cho hội nhập quốc tế.

Theo khung quy định, học sinh tốt nghiệp THPT cần đạt Bậc 3 trong hệ thống 6 bậc năng lực ngoại ngữ dành cho Việt Nam. Việc kiểm tra đánh giá không chỉ tập trung vào kiến thức mà còn đo lường mức độ đạt được của các kỹ năng giao tiếp: nghe, nói, đọc, viết và sử dụng ngôn ngữ.

Trong bối cảnh đó, việc nâng cao chất lượng học tiếng Anh trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết.

Bạn đang tìm kiếm phương pháp học tiếng Anh hiệu quả để đáp ứng yêu cầu mới của chương trình giáo dục?

EIV Education cung cấp chương trình Học tiếng Anh 1 kèm 1 với giáo viên bản ngữ, mang đến không gian và thời gian học tập linh hoạt, lấy người học làm trọng tâm. Phương pháp này giúp học viên phát triển toàn diện các kỹ năng tiếng Anh và tự tin hơn trong giao tiếp, đảm bảo hiệu quả tối ưu cho từng cá nhân.

Thách thức về độ khó vượt chuẩn

Đề thi tốt nghiệp THPT 2025 đã thành công kiểm tra nhiều khía cạnh quan trọng:

• Về kiến thức ngôn ngữ: Từ vựng và ngữ pháp được đánh giá theo mô tả trình độ bậc 3 của khung năng lực ngoại ngữ Việt Nam.
• Về kỹ năng đọc hiểu: Đề tài vẫn thuộc các chủ đề quen thuộc trong chương trình khung và sách giáo khoa. Câu hỏi đa dạng từ cấp độ cơ bản đến nâng cao, đòi hỏi hiểu biết sâu về nội dung.

Các câu hỏi tập trung vào khả năng xác định thông tin cụ thể, nắm bắt ý chính và mục đích tác giả, hiểu cấu trúc văn bản, diễn giải và suy luận, nắm nghĩa từ và cụm từ trong ngữ cảnh cụ thể.

Phần sắp xếp hội thoại đánh giá kỹ năng tư duy ngôn ngữ ở cấp độ diễn ngôn, bao gồm nhận biết liên kết logic, chức năng ngôn ngữ, quy tắc giao tiếp, ngữ cảnh và các dấu hiệu thời gian.

Phân tích độ khó qua số liệu cụ thể

Điểm đáng quan tâm nhất là kết quả phân tích độ khó của các bài đọc thông qua công cụ đo lường chuyên nghiệp textinspector.com. Theo bảng đánh giá chi tiết được tác giả công bố, so sánh giữa đề minh họa và đề thi chính thức ngày 27/6 cho thấy:

• Bài đọc trong đề minh họa: tương đương bậc đại học
• Bài đọc trong đề thi chính thức: tương đương bậc sau đại học

Cả hai mức độ đều vượt xa bậc 3 mà Bộ GD&ĐT đặt ra cho cấp THPT trong chương trình đổi mới. Điều này đặt ra câu hỏi về tính phù hợp giữa mục tiêu chương trình và thực tế kiểm tra đánh giá.

Những yếu tố cần cân nhắc

Việc đánh giá đề thi cần xem xét nhiều góc độ khác nhau:

• Thứ nhất, tính chất kép của kỳ thi – vừa là tốt nghiệp vừa phục vụ xét tuyển đại học – đòi hỏi tính phân hóa cao.
• Thứ hai, tiếng Anh trở thành môn tự chọn, thu hút chủ yếu học sinh có năng lực tốt, không còn dành cho đối tượng đại trà.
• Thứ ba, chương trình 2018 thực sự “tham vọng” hơn nhiều so với trước đây, thể hiện rõ qua các bộ sách giáo khoa mới.
• Thứ tư, đội ngũ giáo viên đã được nâng cao chất lượng thông qua các chương trình bồi dưỡng chuyên môn và yêu cầu chứng chỉ ngoại ngữ.
• Thứ năm, học sinh có nhiều cơ hội tiếp cận nguồn học liệu đa dạng qua internet và các nền tảng học trực tuyến.
• Thứ sáu, theo quy định của một số trường đại học hiện nay, sinh viên cần đạt cấp độ B2 (tương đương bậc 4) mới có thể tốt nghiệp.

Thực tế và thách thức đồng hành

Quá trình chuyển đổi phương pháp giảng dạy từ tập trung kiến thức sang phát triển kỹ năng không thể diễn ra trong một sớm một chiều. Việc này đòi hỏi đầu tư lớn về đào tạo và nhiều năm để có đội ngũ giáo viên thực sự nắm vững bản chất chương trình mới.

Sự chênh lệch vùng miền trong tiếp cận nguồn lực học tập vẫn là thực tế không thể phủ nhận. Một số trường đại học chỉ yêu cầu trình độ B1 thay vì B2 hay C1 tùy theo đặc thù chuyên ngành.

Với phân tích trên, đề thi này sẽ đáp ứng kỳ vọng của các trường đại học chuyên ngữ sử dụng tiếng Anh làm ngôn ngữ giảng dạy. Tuy nhiên, mục đích chính của thi tốt nghiệp là đánh giá quá trình học tập của học sinh sau ba năm THPT, phản ánh kết quả học tập theo chương trình và hiệu quả giảng dạy.

Dù cần đảm bảo tính phân hóa, đề thi không nên quá xa rời khung năng lực đã công bố trong chương trình 2018. Điều này đòi hỏi ma trận đề thi, bản đặc tả câu hỏi và quá trình thử nghiệm phải được thực hiện chính xác.

---

Bài viết dựa trên phân tích của Thạc sỹ Giáo dục chuyên ngành tiếng Anh Đinh Thu Hồng, hiện đang công tác tại Tiểu bang Georgia, Hoa Kỳ.