Thiếu hụt 22.000 giáo viên cản trở kế hoạch biến tiếng Anh thành ngôn ngữ thứ hai

Trong buổi lấy ý kiến về dự thảo Đề án “Đưa tiếng Anh thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học giai đoạn 2025-2035, tầm nhìn đến năm 2045” diễn ra chiều 22/9, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã công bố thông tin về nhu cầu bổ sung 22.000 giáo viên tiếng Anh tại các bậc mầm non và tiểu học để hiện thực hóa mục tiêu đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai trong hệ thống giáo dục.

Tầm nhìn đến năm 2045 và lộ trình triển khai

Ông Thái Văn Tài, Vụ trưởng Giáo dục phổ thông, trình bày rằng đề án đặt ra mục tiêu đầy tham vọng: đến năm 2045, tiếng Anh sẽ được ứng dụng một cách phổ biến tại toàn bộ 50.000 trường học trên cả nước, phục vụ cho khoảng 30 triệu học sinh, sinh viên cùng với một triệu cán bộ giảng dạy và giáo viên.

Kế hoạch thực hiện được chia thành ba giai đoạn cụ thể: giai đoạn đầu kéo dài 5 năm (2025-2030), tiếp theo là giai đoạn 10 năm (2030-2040), và cuối cùng là giai đoạn 5 năm (2040-2045).

Nhu cầu bổ sung 22.000 giáo viên đến năm 2030

Để hiện thực hóa những mục tiêu đề ra, ông Thái Văn Tài cho biết hệ thống giáo dục cần phải bổ sung một lượng lớn nhân lực: 12.000 giáo viên tiếng Anh cho bậc mầm non, 10.000 giáo viên cho cấp tiểu học, đồng thời cần bồi dưỡng tối thiểu 200.000 giáo viên có năng lực sử dụng tiếng Anh trong giảng dạy vào năm 2030.

Thực trạng thiếu hụt nghiêm trọng

Thực trạng hiện tại cho thấy sự thiếu hụt nghiêm trọng về nguồn nhân lực này. Trong tổng số hơn 1,05 triệu giáo viên đang công tác tại các bậc mầm non và phổ thông trên toàn quốc, chỉ có khoảng 30.000 người đang đảm nhận việc giảng dạy môn tiếng Anh. Hiện tại, môn tiếng Anh được đưa vào chương trình giảng dạy chính thức từ lớp 3, trong khi tại bậc mầm non và các khối lớp thấp hơn (lớp 1, 2), việc học tiếng Anh chủ yếu được thực hiện theo hình thức tự nguyện, chưa có tính bắt buộc.

Yêu cầu trình độ theo quy định mới

Nghị định 222/2025 do Chính phủ ban hành đã quy định rõ các tiêu chuẩn về trình độ ngoại ngữ cho các giáo viên tham gia hoạt động giảng dạy bằng tiếng nước ngoài. Cụ thể, giáo viên tại các cấp tiểu học và THCS cần đạt trình độ bậc 4/6 trở lên theo khung năng lực ngoại ngữ của Việt Nam, tương đương với cấp độ B2. Đối với giáo viên cấp THPT, yêu cầu cao hơn là phải đạt bậc 5/6, tương đương với trình độ C1.

Quan điểm chuyên gia về giải pháp

GS Huỳnh Văn Sơn, người đứng đầu trường Đại học Sư phạm TP HCM, đưa ra nhận định rằng cần tiến hành khảo sát một cách toàn diện về tình hình đội ngũ giáo viên ngoại ngữ hiện có. Theo quan điểm của ông, với nguồn lực về con người và công nghệ mà nước ta đang sở hữu, hoàn toàn có thể đáp ứng được nhu cầu của ngành giáo dục, miễn là có kế hoạch tổ chức và khai thác một cách khoa học, hợp lý.

Các nhóm giải pháp trọng tâm

Đề án đã đưa ra các nhóm nhiệm vụ và giải pháp trọng tâm bao gồm:

• Nâng cao nhận thức của toàn xã hội về tầm quan trọng của việc học tiếng Anh;
• Hoàn thiện hệ thống thể chế, pháp lý;
• Phát triển và nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên;
• Xây dựng chương trình giảng dạy và tài liệu học tập phù hợp;
• Đổi mới phương thức thi cử, kiểm tra và đánh giá;
• Ứng dụng hiệu quả công nghệ thông tin và trí tuệ nhân tạo trong quá trình dạy và học.

Nhận định từ lãnh đạo Bộ Giáo dục

Thứ trưởng Phạm Ngọc Thưởng đã nhấn mạnh rằng trong số 8 giải pháp lớn được đề xuất, hai yếu tố quan trọng nhất chính là việc hoàn thiện thể chế và công tác đào tạo giáo viên. Ông đánh giá cao tính cấp thiết của việc đổi mới chương trình đào tạo giáo viên, đồng thời xây dựng các chính sách đãi ngộ thỏa đáng, đặc biệt quan tâm đến những giáo viên có khả năng vừa giảng dạy môn tiếng Anh, vừa có thể sử dụng ngôn ngữ này để truyền đạt kiến thức các môn khoa học khác.

Thứ trưởng cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc ứng dụng công nghệ hiện đại và trí tuệ nhân tạo vào quá trình dạy và học ngoại ngữ. Ông khuyến khích phát động các phong trào thi đua trong việc học tập tiếng Anh, đồng thời tích cực học hỏi kinh nghiệm và nhân rộng những mô hình thành công đã được triển khai tại các địa phương và trường học trên cả nước.

Bối cảnh và mục tiêu đề ra

Bối cảnh của đề án này xuất phát từ yêu cầu của Bộ Chính trị vào tháng 8 năm 2023, trong đó đề ra nhiệm vụ các cấp học cần nâng cao năng lực ngoại ngữ của học sinh, sinh viên, từng bước tiến tới việc đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai trong môi trường trường học. Điều này có nghĩa là tiếng Anh sẽ không chỉ đơn thuần là một môn học phục vụ cho mục đích thi cử, mà còn được sử dụng như một công cụ để giảng dạy các môn học khác và ứng dụng trong công việc cũng như giao tiếp hàng ngày.

Thực trạng triển khai hiện tại còn hạn chế

Tình hình thực tế cho thấy, đến thời điểm hiện tại, vẫn chưa có địa phương nào triển khai việc dạy tiếng Anh như ngôn ngữ thứ hai trên quy mô toàn tỉnh, mà các mô hình hiện có chỉ mang tính chất thí điểm, được áp dụng tại một số trường chuyên hoặc trường chất lượng cao. Số liệu thống kê của Bộ Giáo dục và Đào tạo cho thấy, trong năm học 2024-2025, toàn quốc có khoảng 112.500 học sinh được tham gia học các môn học khác bằng tiếng Anh và 77.300 em được tiếp cận với phương pháp giảng dạy tích hợp tiếng Anh, được triển khai tại hơn 40 trong tổng số 63 tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương.