Đề án Ngoại ngữ quốc gia: Bước tiến vượt bậc trong hệ thống giáo dục

Chương trình dạy và học ngoại ngữ trong hệ thống giáo dục quốc dân giai đoạn 2017-2025 đã mang lại những thành tựu đáng kể, tạo chuyển biến mạnh mẽ từ nội dung giảng dạy đến năng lực người học, góp phần quan trọng vào quá trình hội nhập toàn cầu của đất nước.

Những bước chuyển mình ấn tượng

Bà Nguyễn Thị Mai Hữu, Trưởng ban quản lý Đề án Ngoại ngữ quốc gia, thông tin rằng từ ngày 22/12/2017, khi Thủ tướng Chính phủ chính thức thông qua việc điều chỉnh và bổ sung Đề án, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã liên tiếp ban hành các chương trình trọng yếu. Trong đó có Chương trình làm quen tiếng Anh cho bậc mẫu giáo, Chương trình giáo dục phổ thông môn tiếng Anh thí điểm 10 năm, và Chương trình giáo dục phổ thông 2018 cho các môn ngoại ngữ. Nhờ vậy, hoạt động giảng dạy ngoại ngữ đã được chuẩn hóa và lan tỏa trên khắp cả nước.

So với giai đoạn trước 2018, khi trẻ nhà trẻ chưa được tiếp xúc chính thức với tiếng Anh, học sinh lớp 1-2 chưa có môn ngoại ngữ, và chỉ dưới 36% học sinh từ lớp 3 đến lớp 12 được học chương trình mới, hiện nay con số đã thay đổi đáng kể. Cụ thể, 28,5% trẻ mẫu giáo đã được tiếp cận tiếng Anh, và gần như toàn bộ học sinh từ bậc tiểu học đến trung học phổ thông được học ngoại ngữ theo Chương trình giáo dục phổ thông 2018. Đặc biệt, nhiều tỉnh thành đã mở rộng thêm các ngoại ngữ khác bên cạnh tiếng Anh. Những con số này phản ánh sự chuyển đổi nhận thức và nỗ lực triển khai thiết thực của toàn ngành.

Lan tỏa từ phổ thông đến đại học

Không chỉ giới hạn ở giáo dục phổ thông, phần lớn các trường đại học, cao đẳng, kể cả trong lực lượng vũ trang và công an, đều đã thiết lập lộ trình rõ ràng để áp dụng chuẩn đầu ra năng lực ngoại ngữ theo Khung năng lực ngoại ngữ 6 bậc của Việt Nam. Sự bùng nổ của các chương trình đào tạo tiên tiến và hợp tác quốc tế bằng ngoại ngữ đã tạo động lực mạnh mẽ cho việc sử dụng ngoại ngữ trong giảng dạy, nâng cao trình độ cho cả sinh viên lẫn giảng viên. Tính đến nay, 98% giảng viên tiếng Anh tại các trường cao đẳng, đại học trực thuộc Bộ Giáo dục và Đào tạo đã đạt chuẩn năng lực bậc 5 trở lên – một bước tiến vượt bậc so với trước đây. Đồng thời, phong trào học ngoại ngữ trong giới trẻ phát triển sôi nổi với vô số câu lạc bộ, hoạt động ngoại khóa và sân chơi bổ ích, tạo môi trường lý tưởng để rèn luyện kỹ năng giao tiếp và tự tin hội nhập.

Sau 8 năm thực thi, Đề án đã góp phần đổi mới căn bản việc giảng dạy ngoại ngữ về mọi mặt – từ chương trình, nội dung, phương pháp đến cách thức kiểm tra, đánh giá, hướng tới các chuẩn mực tiên tiến của quốc tế. Năng lực ngoại ngữ của học sinh, sinh viên, đội ngũ trí thức và người lao động được cải thiện đáng kể, đáp ứng nhu cầu học tập, nghiên cứu khoa học, giao lưu quốc tế và hội nhập thị trường lao động. Minh chứng rõ nét là số thí sinh được miễn thi ngoại ngữ trong kỳ thi tốt nghiệp THPT nhờ sở hữu chứng chỉ quốc tế như IELTS, TOEFL, TOEIC tăng đều đặn qua các năm, từ 28.620 thí sinh năm 2021 lên 67.000 thí sinh năm 2024.

Mô hình linh hoạt từ địa phương

Ông Nguyễn Bảo Quốc, Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo TP. Hồ Chí Minh, chia sẻ rằng mặc dù thành phố đã đưa ngoại ngữ vào các trường từ năm 1998, nhưng chỉ khi Đề án được triển khai thì công tác giảng dạy mới thực sự có hệ thống, bài bản và hướng đến mục tiêu rõ ràng. Các trường đã táo bạo áp dụng nhiều mô hình phong phú như giảng dạy tiếng Anh từ lớp 1, tích hợp tiếng Anh bổ trợ, chương trình tiếng Anh-Toán-Khoa học cho học sinh tiểu học; đồng thời mở rộng giảng dạy các ngôn ngữ khác như tiếng Nhật, tiếng Hàn. Điều này minh chứng cho khả năng thích ứng và sự chủ động sáng tạo của các địa phương trong việc hiện thực hóa Đề án.

Triển khai Đề án, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội đã khởi động 7 chương trình đào tạo giáo viên giảng dạy các môn học bằng tiếng Anh, bao gồm: Toán, Vật lý, Hóa học, Sinh học, Tin học, Giáo dục tiểu học-Tiếng Anh, Giáo dục mầm non-Tiếng Anh. Mỗi năm, khoảng 250 sinh viên tốt nghiệp từ các chương trình này, đa số đạt bậc 4/6 và tìm được việc làm đúng ngành. Về công tác bồi dưỡng, nhà trường đã phối hợp với các tỉnh, thành phố phía Bắc đào tạo năng lực ngoại ngữ cho gần 1.000 lượt giáo viên và nghiệp vụ sư phạm cho gần 4.000 lượt giáo viên. Những thành quả này được các địa phương ghi nhận cao, đặc biệt trong bối cảnh triển khai Chương trình giáo dục phổ thông 2018.

Trong thời gian tới, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội sẽ tập trung vào ba trụ cột chính: ứng dụng công nghệ hiện đại, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo (AI) vào giảng dạy tiếng Anh và các môn học bằng tiếng Anh, kết hợp với nền tảng học tập số cá nhân hóa; phát triển đội ngũ giảng viên ngoại ngữ cả về quy mô và phẩm chất, đồng hành với chính sách đãi ngộ thỏa đáng; đổi mới phương thức kiểm tra, đánh giá với ngân hàng câu hỏi được chuẩn hóa, ứng dụng công nghệ để đảm bảo tính khách quan và chính xác. Nhà trường hướng tới mở rộng đào tạo giáo viên dạy môn học bằng tiếng Anh, xây dựng mô hình trường phổ thông điển hình với tiếng Anh như ngôn ngữ thứ hai; đồng thời chuẩn hóa đầu ra phù hợp với yêu cầu hội nhập quốc tế.

Định hướng phát triển bền vững

Thứ trưởng Thường trực Bộ Giáo dục và Đào tạo Phạm Ngọc Thưởng khẳng định: Trong bối cảnh toàn cầu hóa hiện nay, việc đào tạo thế hệ trẻ Việt Nam trở thành công dân toàn cầu là điều tất yếu. Việc xây dựng, ban hành và triển khai Đề án dạy và học ngoại ngữ trong hệ thống giáo dục quốc dân đã đáp ứng tốt nhu cầu này. Trong những năm qua, đội ngũ giáo viên công lập, ngoài công lập, giáo viên tại các trung tâm ngoại ngữ cùng học sinh đã không ngừng nỗ lực để hiện thực hóa mục tiêu, tạo nên thành công của Đề án.

Thứ trưởng Phạm Ngọc Thưởng cũng nhấn mạnh, giảng dạy và học tập ngoại ngữ có vai trò thiết yếu, vừa là yêu cầu nội tại, vừa là nhu cầu xã hội và xu hướng phát triển tất yếu. Chưa bao giờ giáo dục nói chung và giảng dạy ngoại ngữ nói riêng có nhiều điều kiện thuận lợi nhưng cũng đồng thời đối mặt với không ít thách thức như hiện tại. Do đặc thù về quy mô dân số, địa lý và vùng miền đa dạng, việc ưu tiên hàng đầu là nâng cao nhận thức xã hội về tầm quan trọng của học ngoại ngữ. Trên nền tảng đó, Ban Quản lý Đề án Ngoại ngữ quốc gia cần tham mưu để tận dụng hiệu quả những bài học kinh nghiệm đã tích lũy, phát huy giá trị của Đề án, xây dựng lộ trình triển khai phù hợp, thiết thực và hiệu quả hơn cho giai đoạn tiếp theo.

Để đạt được trình độ ngoại ngữ vững vàng, bạn cần có phương pháp học tập phù hợp và môi trường rèn luyện hiệu quả. Học tiếng Anh 1 kèm 1 tại EIV cung cấp chương trình học online với giáo viên bản ngữ, không gian và thời gian học tập linh hoạt, lấy người học làm trung tâm. Phương pháp này giúp bạn phát triển toàn diện các kỹ năng tiếng Anh, tự tin hơn trong giao tiếp và đảm bảo hiệu quả học tập tối ưu.